Τι είναι οι διατροφικές ετικέτες;

Αρχικά, ως διατροφική ετικέτα ορίζεται οποιαδήποτε σήμανση, εμπορικό σήμα, εικόνα, ένδειξη ή άλλη περιγραφή, η οποία βρίσκεται αποτυπωμένη πάνω στη συσκευασία ενός τροφίμου και μας παρέχει βασικές πληροφορίες για το τρόφιμο. Οι πληροφορίες αυτές έχουν οριστεί βάσει συγκεκριμένων κανονισμών από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ο παραγωγός υποχρεούται να αναγράφει βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, τις εξής:

• Τον κατάλογο των συστατικών. Υποχρεωτική είναι και η καταγραφή για τα πρόσθετα τροφίμων, τις φυσικές ή συνθετικές ουσίες, όπως χρωστικές, σταθεροποιητές, συντηρητικά κ.ά, που φέρουν έναν κωδικό αριθμό «Ε», που δηλώνει την έγκριση της ουσίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, τα συστατικά πρέπει να αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά και να αναγράφεται η περιεκτικότητα (%) των συστατικών που εμφανίζονται στην ονομασία του προϊόντος ή τονίζονται στην ετικέτα με λέξεις, εικόνες ή γραφικά.
• Κάθε συστατικό ή ουσία που προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες. Υπάρχουν δεκατέσσερις πηγές αλλεργιογόνων που πρέπει να επισημανθούν στη λίστα συστατικών εάν υπάρχουν: γάλα, αυγά, ξηροί καρποί, φιστίκια, σόγια, τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη (σίτος, κριθάρι, σίκαλη), σουσάμι, ψάρια, καρκινοειδή (γαρίδες, καβούρια, αστακός και καραβίδες), μαλάκια (μύδια, στρείδια, καλαμάρια), μουστάρδα, σέλινο, λούπινο και διοξείδιο του θείου/θειώδη (συντηρητικό ορισμένων αποξηραμένων φρούτων), αλλά μόνο όταν υπάρχουν σε συγκεντρώσεις > 10 mg/kg ή 10 mg/l.
• Την καθαρή ποσότητα του τροφίμου.
• Την ημερομηνία ελάχιστης διατήρησης ή τελική ημερομηνία ανάλωσης (“ανάλωση κατά προτίμηση πριν από” ή «ανάλωση έως»).
• Τις τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης ή/και συνθήκες χρήσης.
• Tο όνομα ή την εμπορική επωνυμία και τη διεύθυνση του υπεύθυνου επιχείρησης τροφίμων.
• Τη χώρα καταγωγής ή τον τόπο προέλευσης του προϊόντος.
• Τις οδηγίες χρήσης.
• Τη διατροφική δήλωση.
• Τον αριθμό παρτίδας, ο οποίος είναι ιδιαιτέρως χρήσιμος για την ασφάλεια των τροφίμων.

Τι πληροφορίες αντλούμε από τη διατροφική δήλωση;

Η διατροφική δήλωση περιλαμβάνει συγκεκριμένα πληροφορίες σχετικά με:

Την ποσότητα ενέργειας: Οι θερμίδες που αντιστοιχούν στα 100 γρ. αλλά και στη μερίδα του προϊόντος. Εκφράζεται σε kilocalories (kcal) και kilojoules (kJ).

Υδατάνθρακες: Η τιμή τους εκφράζεται σε γραμμάρια. Δύο είναι οι βασικές κατηγορίες, οι σύνθετοι και οι απλοί υδατάνθρακες ή αλλιώς σάκχαρα.

Σάκχαρα: 

• Υψηλή περιεκτικότητα 🡪 > 22.5γρ. σακχάρων ανά 100γρ. προϊόντος 
• Χαμηλή περιεκτικότητα 🡪 5γρ. σακχάρων ή λιγότερο ανά 100γρ. προϊόντος

Φυτικές ίνες: Ανήκουν στην κατηγορία των σύνθετων υδατανθράκων. Ένα τρόφιμο θεωρείται ότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες όταν περιέχει 6γρ ή περισσότερο ανά 100γρ.

Συνολικά λιπαρά:

• Υψηλή περιεκτικότητα 🡪 > 17.5γρ. συνολικών λιπαρών ανά 100γρ. προϊόντος 
• Χαμηλή περιεκτικότητα 🡪 3γρ. συνολικών λιπαρών ή λιγότερο ανά 100γρ. προϊόντος 
• Διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: τα κορεσμένα λιπαρά, τα trans λιπαρά και τα ακόρεστα λιπαρά, όπως τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα.

Νάτριο-Αλάτι:

Υψηλό περιεκτικότητα 🡪 > 1,5 g αλατιού ανά 100 g (ή 0,6 g νατρίου)

Χαμηλή περιεκτικότητα 🡪 0,3 g αλάτι ή λιγότερο ανά 100 g (ή 0,1 g νάτριο)

Βιταμίνες & Ανόργανα στοιχεία:

Οι πληροφορίες σχετικά με τις βιταμίνες και τα ανόργανα άλατα πρέπει να εκφράζονται ως ποσοστό της Προσλαμβανόμενης Ποσότητας Αναφοράς (RI) ανά μερίδα προϊόντος που αντιστοιχούν στη διατροφή ενός μέσου υγιούς ενήλικα.

Η παρουσία της διατροφικής δήλωσης μας βοηθάει στο να ελέγχουμε , για παράδειγμα, αν ένα τρόφιμο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, αλάτι και πρόσθετα σάκχαρα. Έτσι, μπορούμε να έχουμε πλήρη επίγνωση του τι ακριβώς καταναλώνουμε και σε ποσότητα, αλλά και σε ποιότητα. 

Τι να προσέξουμε σε μια διατροφική ετικέτα;

Τα κύρια σημεία στα οποία θα πρέπει να εστιάσουμε όταν διαβάζουμε μια διατροφική ετικέτα είναι τα συστατικά που περιέχει το συγκεκριμένο προϊόν και τη διατροφική του δήλωση.

100 γρ. vs μερίδα

Πολλές φορές έχει τύχει να βρισκόμαστε σε κάποιο σούπερ-μάρκετ και να θέλουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο προϊόντα. Στην περίπτωση αυτή συμβουλευόμαστε την στήλη που αναφέρεται στα 100 γρ., καθώς θέλουμε να συγκρίνουμε τα δύο προϊόντα μεταξύ τους. Οι μερίδες συχνά διαφέρουν από προϊόν σε προϊόν, επομένως δεν είναι αντιπροσωπευτικές όσον αφορά τη σύγκριση. Ωστόσο, μας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την μερίδα που καταναλώνουμε.

Κρυφές πηγές ζάχαρης

Η ζάχαρη μπορεί να αναφέρεται με διάφορες ονομασίες στον κατάλογο των συστατικών. Μερικές ονομασίες ενδεικτικά είναι οι εξής: η σακχαρόζη, η μαλτόζη, η δεξτρόζη, η γλυκόζη, η φρουκτόζη, το ιμβερτοσάκχαρο, οι μελάσες, το μερικώς υδρολυμένο άμυλο, το σιρόπι φρουκτόζης και το σιρόπι γλυκόζης.

Θρεπτικά συστατικά: Κορεσμένα λιπαρά, trans λιπαρά, νάτριο και πρόσθετα σάκχαρα

Η συχνή κατανάλωση κορεσμένων, trans λιπαρών οξέων και νατρίου έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και υψηλής αρτηριακής πίεσης. Επιπλέον, η υπέρμετρη κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων αυξάνει την συνολική πρόσληψη ενέργειας χωρίς να καλύπτει πλήρως τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους. Επομένως, καλό θα ήταν να αποφεύγεται η συχνή κατανάλωση τους και να αντικαθίσταται από μονοακόρεστα ή πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και σύνθετους υδατάνθρακες, που περιέχουν φυτικές ίνες.

% Ημερήσια ποσότητα

Το ποσοστό αυτό δείχνει την ποσότητα ενός θρεπτικού συστατικού σε μια μερίδα τροφίμου που συμβάλλει στη συνολική καθημερινή διατροφή. Μέσω του ποσοστού αυτού μπορούμε να καταλάβουμε αν μια μερίδα τροφίμου έχει υψηλή ή χαμηλή περιεκτικότητα σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Ενδεικτικά:

• Το 5% ή λιγότερο από ένα θρεπτικό συστατικό ανά μερίδα θεωρείται χαμηλό
• Το 20% ή περισσότερο ενός θρεπτικού συστατικού ανά μερίδα θεωρείται υψηλό

Είναι προτιμότερο να επιλέγουμε τρόφιμα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνη D, ασβέστιο, σίδηρο και κάλιο και χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, νάτριο και πρόσθετα σάκχαρα.

Οι διατροφικές ετικέτες, επομένως, αποτελούν έναν χρήσιμο οδηγό για τις αγορές μας στο σούπερ-μάρκετ. Διαβάζοντας και κατανοώντας μια διατροφική ετικέτα είμαστε πλήρως ενημερωμένοι τόσο για τα συστατικά που περιέχει το προϊόν, όσο και για την περιεκτικότητα σου σε μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά. Έτσι, μπορούμε να κάνουμε πιο υγιεινές επιλογές στη διατροφή μας!

‍

Βιβλιογραφία:

1. Buttriss, J. L. (2018, Φεβρουαρίου 18). The role of nutritional labelling and signposting from a European perspective. Proceedings of the Nutrition Society, 77(3), σσ. 321 - 330. Ανάκτηση από https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-nutrition-society/article/role-of-nutritional-labelling-and-signposting-from-a-european-perspective/1FCB9462AFF480F90180122F57AA14B2
2. European Union. (2023, Αύγουστος 28). Food labelling rules. Ανάκτηση από https://europa.eu/youreurope/business/product-requirements/food-labelling/general-rules/index_en.htm
3. Food and Drug Administration. (2023, Σεπτέμβριος 27). How to Understand and Use the Nutrition Facts Label. Ανάκτηση από https://www.fda.gov/food/nutrition-facts-label/how-understand-and-use-nutrition-facts-label#top
4. NHS Health Scotland. (2023, Ιανουάριος). Food labelling. Ανάκτηση από https://www.nhsinform.scot/healthy-living/food-and-nutrition/food-packaging/food-labelling/