Τι είναι τα γλυκαντικά;

‍

Αρχικά, με τον όρο γλυκαντικά εννοούμε όλα τα υποκατάστατα ζάχαρης, τα οποία μπορεί να είναι είτε τεχνητά (ασπαρτάμη, σακχαρίνη κ.α.) είτε φυσικά (στέβια). Τα γλυκαντικά μπορεί να περιέχουν ελάχιστες θερμίδες ή και καθόλου και συναντώνται συχνά σε ποτά, επιδόρπια, έτοιμα γεύματα όπως κέικ, μπάρες δημητριακών κ.α., τσίχλες και οδοντόκρεμες. Παρακάτω θα βρεις μια λίστα με γλυκαντικά που έχουν λάβει έγκριση σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης(ΕΕ) και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ).

‍

• Ακετοσουλφαμικό κάλιο (Ε-950) -> 130-200 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη και έχει εγκριθεί σε περισσότερες από 100 χώρες.
• Ασπαρτάμη (Ε 951) -> 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Πρόκειται για ένα διπεπτίδιο που περιέχει δύο αμινοξέα, το ασπαρτικό οξύ και τη φαινυλαλανίνη.
• Κυκλαμικό οξύ (Ε 952) -> 50 φορές γλυκύτερο από τη ζάχαρη. Η επανέγκριση του εκκρεμεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).
• Σακχαρίνη (Ε 954) -> 300-500 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό σε τρόφιμα, ποτά και ως επιτραπέζιο γλυκαντικό από το 2008.
• Σουκραλόζη (Ε 955) ->  600 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Χρησιμοποιείται επίσης σε τρόφιμα, ποτά και ως επιτραπέζιο γλυκαντικό.
• Θαυματίνη (Ε 957) -> 2000-2500 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Χρησιμοποιείται κυρίως για τις ιδιότητες της στην τροποποίησης της γεύσης και όχι ως γλυκαντικό.
• Νεοεσπεριδίνη DC (Ε 959) -> 400-600 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη. Χρησιμοποιείται και ως γλυκαντικό, αλλά και ως ενισχυτικό γεύσης. Η ημερήσια αποδεκτή ασφαλής πρόσληψη [Acceptable Daily Intake (ADI)] είναι τα 0-5 mg/kg σωματικού βάρους.
• Γλυκοζίτες στεβιόλης [η γνωστή στέβια (Ε 960)] -> Προέρχεται από τα φύλλα του φυτού στέβια και ανήκει στην κατηγορία των φυσικών γλυκαντικών ουσιών. Είναι περίπου 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και το ADI που έχει θεσπιστεί από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA) είναι τα 4 mg/kg σωματικού βάρους.
• Νεοτάμη (Ε 961) -> 8000 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Πρόκειται για ένα γλυκαντικό που έχει ως βάση τα αμινοξέα και το ADI είναι τα 0-2 mg/kg σωματικού βάρους.
• Άλας ασπαρτάμης – ακετοσουλφάμης (Ε962) -> 350 φορές γλυκύτερο από τη ζάχαρη και αποτελείται από 64% ασπαρτάμη και 36% ακεσουλφάμη. Έχει λάβει έγκριση για χρήση σε τρόφιμα, ποτά και ως επιτραπέζιο γλυκαντικό στην ΕΕ και στις ΗΠΑ.
• Αντβαντάμη (Ε969) -> 20000-37000 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη. Προέρχεται από την ασπαρτάμη και τη βανιλίνη χρησιμοποιείται συχνά σε προϊόντα γάλακτος και κατεψυγμένα γαλακτοκομικά, σε μη αλκοολούχα ποτά και στις τσίχλες. Το ADI είναι τα 0-5 mg/kg σωματικού βάρους.

Τα υποκατάστατα ζάχαρης, όπως και οποιοδήποτε άλλο συστατικό τροφίμου, αναφέρονται στη διατροφική ετικέτα ως “γλυκαντικά” με το πλήρες όνομα τους ή τον αριθμό «Ε». Το «E» αναφέρεται στην Ευρώπη και υποδεικνύει ότι το πρόσθετο τροφίμων έχει εγκριθεί από την Ευρώπη και είναι ασφαλές.

Ποια είναι τα οφέλη από την κατανάλωση τους;

Τα γλυκαντικά που περιέχουν ελάχιστες θερμίδες ή ακόμα και καθόλου μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό της ζάχαρης. Άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή από κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας που απαιτεί περιορισμό ζάχαρης (π.χ. λήψη κορτιζόνης), ή ακόμα και άτομα που προσπαθούν να χάσουν βάρος μπορούν να επωφεληθούν από την χρήση γλυκαντικών, καθώς τα γλυκαντικά δεν αυξάνουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ένα προϊόν που δεν περιέχει ζάχαρη θεωρείται και υγιεινό. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η συνολική διατροφική αξία του προϊόντος.

Επιπλέον, τα γλυκαντικά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας. Η τερηδόνα συνήθως δημιουργείται από την συχνή κατανάλωση τροφίμων πλούσια σε σάκχαρα. Επομένως, ένα τρόφιμο που δεν περιέχει καθόλου σάκχαρα ή ελάχιστα μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά.

Διάφορες μελέτες έχουν γίνει για τα υποκατάστατα ζάχαρης και τον ρόλο τους στην απώλεια βάρους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μπορούν πράγματι να μειώσουν τις ημερήσιες θερμίδες, βοηθώντας έτσι στην προσπάθεια απώλειας βάρους. Ωστόσο, μελέτες με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια οδήγησαν σε αντικρουόμενα αποτελέσματα. Επομένως, χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για να εξάγουμε ένα ασφαλές συμπέρασμα σχετικά με την μακροπρόθεσμη απώλεια κιλών.

Αντενδείξεις

Άτομα που πάσχουν από φαινυλκετονουρία θα πρέπει να αποφεύγουν εντελώς την κατανάλωση της ασπαρτάμης, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Επιπλέον, άτομα που εμφανίζουν κάποια ευαισθησία στο έντερο (Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα) καλό θα ήταν να αποφεύγουν την κατανάλωση γλυκαντικών, γιατί μπορεί να εντείνουν τα συμπτώματα τους. Σε γενικές γραμμές, λαμβάνοντας υπόψη  και τα τωρινά δεδομένα, τα γλυκαντικά είναι ασφαλή όταν καταναλώνονται στις ενδεδειγμένες ποσότητες, για τον υγιή πληθυσμό.

Μπορώ να καταναλώνω γλυκαντικά;

Επομένως, αν επιλέγεις γενικά στη διατροφή σου τα γλυκαντικά και δεν ανήκεις φυσικά σε κάποια από τις παραπάνω ομάδες με τις αντενδείξεις μπορείς να τα καταναλώνεις κανονικά, με βάση τις συνιστώμενες ημερήσιες προσλήψεις που έχουν θεσπιστεί. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

International Sweeteners Associaton. (n.d.). Safety & Regulation. https://www.sweeteners.org/safety-regulation/

Mayo Clinic. (2023, Ιανουάριος 10). Artificial sweeteners and other sugar substitutes. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/artificial-sweeteners/art-20046936

National Health Service. (2023, Φεβρουάριος). The truth about sweeteners. https://www.nhs.uk/live-well/eat-well/food-types/are-sweeteners-safe/

‍