Τι είναι τα ΙΦΝΕ;
Πρόκειται για δύο νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος: την Ελκώδη Κολίτιδα (ΕΚ) και τη Νόσο του Crohn (ΝΚ). Ονομάζονται φλεγμονώδη λόγω της εκτεταμένης φλεγμονής που προκαλούν στο γαστρεντερικό σύστημα. Τα συμπτώματα είναι περίπου ίδια και στις δύο περιπτώσεις και περιλαμβάνουν διάρροια, κοιλιακό άλγος, αιμορραγία από το ορθό και απώλεια βάρους. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές διαφορές μεταξύ των δύο νοσημάτων.
Αρχικά, η ΕΚ προσβάλλει μόνο το παχύ έντερο και τα κύρια συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς είναι αίμα στα κόπρανα, έντονο πόνο και διάρροια. Από την άλλη, η ΝΚ μπορεί να προσβάλλει όλα τα τμήματα του γαστρεντερικού σωλήνα, από το στόμα μέχρι το ορθό, αλλά εντοπίζεται συχνότερα στο λεπτό έντερο και σε κάποια τμήματα του παχέος εντέρου. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς με ΝΚ εμφανίζονται πολλές φορές υποσιτισμένοι, καθώς στο λεπτό έντερο γίνεται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι (1,3%) του πληθυσμού των ΗΠΑ έχουν διαγνωστεί με ΙΦΝΕ, ενώ τα δεδομένα από Ευρώπη δειχνουν παρόμοια αποτελέσματα.
Ποιά είναι η αιτιολογία των ΙΦΝΕ;
Τη δεδομένη στιγμή δεν υπάρχουν ξεκάθαρα δεδομένα για την ακριβή αιτιολογία των ΙΦΝΕ. Ωστόσο, πολλές μελέτες υποστηρίζουν ότι είναι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα, έχουν εντοπιστεί πάνω από 200 διαφορετικά γονίδια που προδιαθέτουν στην εμφάνιση των ΙΦΝΕ. Ωστόσο, το ότι κάποιος “κουβαλάει” αυτά τα γονίδια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα εμφανίσει και τη νόσο. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζουν και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, το κάπνισμα, το αλκοόλ και η χρήση φαρμάκων, π.χ.τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και τα αντισυλληπτικά. Όλα αυτά μπορεί να διαταράξουν τη μικροχλωρίδα του εντέρου και να οδηγήσουν στη δημιουργία φλεγμονής ως ανοσολογική απόκριση.
Πώς γίνεται η διάγνωση των ΙΦΝΕ;
Το ιατρικό και διατροφικό ιστορικό παρέχει χρήσιμες πληροφορίες και περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα, το οικογενειακό ιστορικό ΙΦΝΕ, λοιμώξεις, φάρμακα κ.α. Η τελική διάγνωση γίνεται μέσω εκσυγχρονισμένου ιατρικού εξοπλισμού, που περιλαμβάνει ακτινογραφία του γαστρεντερικού συστήματος, κολονοσκόπηση ή ειλεο-κολονοσκόπηση και δειγματοληψία γαστρεντερικού σωλήνα. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν και συμπτώματα από το ανώτερο γαστρεντερικό σύστημα η ενδοσκόπηση εφαρμόζεται και εκεί.
Πώς θεραπεύονται τα ΙΦΝΕ;
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο ή χειρουργείο που μπορεί να εξαφανίσει τα δύο αυτά νοσήματα. Τα ΙΦΝΕ γενικά χαρακτηρίζονται από περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Σκοπός της θεραπείας στις περιπτώσεις έξαρσης είναι η ύφεση των συμπτωμάτων και η μακροχρόνια διατήρηση της.
Η επιλογή της φαρμακευτική αγωγής εξαρτάται από τον βαθμό σοβαρότητας της νόσου και από τις προτιμήσεις του ασθενή. Ανάλογα με το κλινικό περιστατικό μπορεί να χρειαστεί κάποιος συνδυασμός φαρμακευτικών ουσιών. Κατά κύριο λόγο υπάρχουν 4 μεγάλες κατηγορίες φαρμάκων: τα αντιφλεγμονώδη (ειδικά σαλυκιλικά), τα κορτικοειδή, τα ανοσοκατασταλτικά και τα αντιβιοτικά. Όταν υπάρχουν έντονα συμπτώματα συνήθως εφαρμόζεται η λεγόμενη συμπτωματική φαρμακευτική υποστήριξη (δηλαδή αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων). Ωστόσο, η χορήγηση φαρμάκων μπορεί να συνοδεύεται από ορισμένες ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες όπως, κεφαλαλγία, δερματικά εξανθήματα, ναυτία, λοιμώξεις κ.α. Σε περιπτώσεις που οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, το χειρουργείο είναι αναπόφευκτο. Φυσικά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία και το ιστορικό του ασθενή, καθώς και η πρόγνωση των νοσημάτων.
Στη θεραπεία των ΙΦΝΕ συμπεριλαμβάνεται και η διατροφική υποστήριξη, είτε από του στόματος είτε παρεντερικά.
Διατροφή Υποστήριξη και ΙΦΝΕ
Οι βασικότεροι στόχοι της διατροφικής υποστήριξης στην ΕΚ και στη ΝΚ είναι η βελτίωση της διατροφικής κατάστασης του ασθενή, ο περιορισμός των συμπτωμάτων των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων. Επιπλέον, η διατροφική υποστήριξη είναι απαραίτητη σε περίπτωση που έχουν δημιουργηθεί διατροφικές ελλείψεις, λόγω της νόσου. Η κατάλληλη διατροφή σε συνδυασμό με τα φάρμακα μπορούν να οδηγήσουν στην ύφεση των ΙΦΝΕ και στην επιτυχή διατήρηση της μακροπρόθεσμα. Είναι γνωστό ότι η μικροχλωρίδα του εντέρου επηρεάζεται από τη διατροφή.
Τα τελευταία χρόνια πολλές μελέτες εστιάζουν στη διατροφή ως μέσο θεραπείας για τα ΙΦΝΕ. Μερικά διατροφικά σχήματα που έχουν προταθεί για τα ΙΦΝΕ είναι τα εξής:
Διατροφικές οδηγίες κατά την έξαρση των ΙΦΝΕ
Οι διατροφικές οδηγίες για κάθε ασθενή διαφέρουν και εξαρτώνται από τα εξής:
Ανάγκες σε ενέργεια: Κατά την περίοδο της έξαρσης οι ανάγκες σε ενέργεια δεν αλλάζουν. Οι ασθενείς ενδέχεται να παρουσιάζουν μια αύξηση στη μεταβολική τους δραστηριότητα ως απόκριση στη φλεγμονή. Ωστόσο, η φυσική δραστηριότητα κατά την έξαρση μειώνεται. Επομένως, οι ανάγκες σε ενέργεια καταλήγουν να είναι ίδιες με πριν.
Ανάγκες σε πρωτεΐνη: Οι πρωτεϊνικές ανάγκες σε περιόδους έξαρσης αυξάνονται. Οι ασθενείς παρουσιάζουν αυξημένες απώλειες, μειωμένη όρεξη και ανασύνθεση πρωτεΐνης. Επιπλέον, τα κορτικοστεροειδή, που χρησιμοποιούνται συχνά ως φαρμακευτική αγωγή κατά την έξαρση, οδηγούν σε απώλειες πρωτεϊνών. Για τον λόγο αυτό, οι πρωτεϊνικές ανάγκες ανέρχονται σε 1,2-1,5γρ ανά κιλό σωματικού βάρους ανά ημέρα.
Συμπληρώματα:
Τα επιπεδα της βιταμίνης D πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά ιδιαίτερα σε ενεργή νόσο και σε άτομα που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή.
Όσον αφορά τα συμπληρώματα αντιοξειδωτικών, γλουταμίνης, βραχείας αλύσου λιπαρά οξέα (SCFA) –βουτυρικό οξύ, ω-3 λιπαρών οξέων, κουρκουμίνης, πρε- και προβιοτικών, δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή δεδομένα για την αποτελεσματικότητα τους σε περιόδους έξαρσης.
Προς το παρόν δεν υπάρχει συγκεκριμένη διατροφή για τα ΙΦΝΕ που να συστήνεται ως μέσο για την επαγωγή της ύφεσης. Οι ασθενείς με ΙΦΝΕ οφείλουν να ακολουθούν μια πλήρη και ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες. Ωστόσο, παρατηρούνται συχνά μεμονωμένες τροφικές δυσανεξίες, συνήθως στη λακτόζη, στα έντονα μπαχαρικά, σε ορισμένα βότανα, στα τηγανητά και σε προϊόντα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και παράγουν αέρια. Επομένως, η διατροφή προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις πιθανές δυσανεξίες που έχει ο ασθενής.
Παρακάτω θα βρείτε μερικές ασφαλείς επιλογές τροφίμων που μπορούν να καταναλωθούν κατά την περίοδο έξαρσης (διάρροιες) και με ποιον τρόπο:
Τρόφιμα προς αποφυγή:
Συμπερασματικά, οι ασθενείς με ΙΦΝΕ πρέπει να μάθουν να ζουν με το νόσημα που έχουν, καθώς δεν υπάρχει πλήρης και δια βίου θεραπεία. Ωστόσο, η ιατρική έχει εξελιχθεί και η διαχείριση των ΙΦΝΕ είναι πλέον πιο εύκολη. Ο ανώτερος σκοπός είναι η βελτίωση της ποιότητας αυτών των ασθενών και αυτό επιτυγχάνεται μέσω της σωστής φαρμακευτικής αγωγής, της ισορροπημένης διατροφής και της ψυχολογικής υποστήριξης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
