Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας;
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας μικρός, πεταλοειδής αδένας που βρίσκεται στη βάση του λαιμού, μπροστά από την τραχεία. Έχει σχήμα που μοιάζει με πεταλούδα και αποτελεί μέρος του ενδοκρινικού συστήματος. Ο βασικός ρόλος του είναι να παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες, την Τ3 (τριιωδοθυρονίνη) και την Τ4 (θυροξίνη), οι οποίες ρυθμίζουν τον μεταβολισμό του σώματος. Αυτές οι ορμόνες επηρεάζουν σχεδόν κάθε όργανο και σύστημα του σώματος.
Ποιές είναι οι λειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα;
Οι λειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα περιλαμβάνουν:
Τι είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, είναι μια από τις πιο κοινές αυτοάνοσες διαταραχές, η οποία προσβάλλει τον θυρεοειδή αδένα. Συγκεκριμένα, είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες υποθυρεοειδισμού, δηλαδή της μειωμένης λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα. Στο Hashimoto, το ανοσοποιητικό σύστημα “επιτίθεται” στον θυρεοειδή, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή, που τελικά οδηγεί σε υποθυρεοειδισμό, δηλαδή σε μειωμένη παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών.
Πόσο συχνά εμφανίζεται;
Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες, ενώ η εμφάνισή της σχετίζεται τόσο με γενετικούς, όσο και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ο επιπολασμός ποικίλει ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή και την οικονομική ανάπτυξη, με υψηλότερα ποσοστά να καταγράφονται σε περιοχές υψηλού εισοδήματος, και συγκεκριμένα στις γυναίκες, με την αναλογία κινδύνου να είναι περίπου 4 φορές υψηλότερη σε σχέση με τους άντρες.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην ανίχνευση αντισωμάτων κατά της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης (anti-TPO) και της θυρεοσφαιρίνης (anti-TG) στον ορό του αίματος, καθώς και σε υπερηχογραφικές ενδείξεις διήθησης του θυρεοειδικού ιστού από λεμφοκύτταρα. Στην πορεία της νόσου, η σταδιακή καταστροφή του αδένα οδηγεί στην απώλεια της ικανότητάς του να παράγει αρκετή θυροξίνη (Τ4), προκαλώντας έτσι συμπτώματα όπως κόπωση, ξηροδερμία, αύξηση βάρους και δυσκολία συγκέντρωσης.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού μπορεί να περάσουν απαρατήρητα, μπορεί να μην είναι συγκεκριμένα και μπορεί να επικαλύπτονται με άλλες καταστάσεις, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη τη διάγνωσή του σε ορισμένες περιπτώσεις. Μερικά κοινά συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:
Θεραπεία
Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει εφόρου ζωής θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με συνθετικά φάρμακα υποκατάστασης θυρεοειδικών ορμονών, όπως η λεβοθυροξίνη επίσης γνωστή ως L-θυροξίνη που είναι μια επεξεργασμένη μορφή της ορμόνης του θυρεοειδούς θυροξίνης (Τ4)., για να βοηθήσει στη ρύθμιση των επιπέδων ορμονών στο σώμα. Τα άτομα με υποθυρεοειδισμό μπορεί να χρειαστεί να προσαρμόζουν τη δόση των φαρμάκων τους με την πάροδο του χρόνου. Εάν ο υποθυρεοειδισμός υπάρχει χωρίς να γίνεται κάποια θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως νοητική υστέρηση σε βρέφη και καρδιακή ανεπάρκεια αλλά και στειρότητα σε ενήλικες. Με την κατάλληλη θεραπεία, τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και τα περισσότερα άτομα με θυρεοειδίτιδα hashimoto να μπορούν να ζήσουν φυσιολογική, υγιή ζωή.
Αιτία και παράγοντες κινδύνου
H θυρεοειδίτιδα Hashimoto φαίνεται να έχει ισχυρή γενετική βάση, με τα γονίδια να συμβάλλουν στο 70-80% του κινδύνου, ενώ οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως το υπερβολικό ιώδιο, οι λοιμώξεις, και το στρες διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα ιωδίου μπορεί να ενισχύσει την εμφάνιση Hashimoto, ενώ οι ιογενείς λοιμώξεις μπορεί να πυροδοτήσουν αντιδράσεις που καταλήγουν σε αυτοάνοση καταστροφή του θυρεοειδούς. Επιπλέον, η μειωμένη πρόσληψη σεληνίου έχει συνδεθεί με αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη του Hashimoto, καθώς το σελήνιο εμπλέκεται στην προστασία των θυρεοειδικών κυττάρων.
Hashimoto και διατροφή
Η διατροφή μπορεί να προσφέρει οφέλη στο Hashimoto, αν και η επιστημονική συναίνεση σχετικά με την ιδανική διατροφή παραμένει ασαφής. Η θυρεοειδίτιδα Ηashimoto είναι μια φλεγμονώδης διαταραχή και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται διατροφικά ως τέτοια.
Η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών, ζάχαρης και υπερ-επεξεργασμένων τροφών χρειάζεται να αποφεύγεται, καθώς έχουν προ-φλεγμονώδη δράση. Αντιθέτως, η Μεσογειακή Δίαιτα, η οποία είναι πλούσια σε αντι-φλεγμονώδεις ουσίες, ενδείκνυται και θεωρείται ότι μπορεί να βοηθήσει. ‘Ερευνες έδειξαν ότι οι ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Hashimoto που ακολουθούσαν μία διατροφή με βάση τις αρχές της Μεσογειακής διατροφής είχαν χαμηλότερους δείκτες οξειδωτικού στρες. Τα χαμηλά επίπεδα οξειδωτικού στρες μπορούν να μειώσουν τις φλεγμονώδεις διαδικασίες στον θυρεοειδή αδένα.
Ως εκ τούτου, μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης θυρεοειδίτιδας Hashimoto. Αντίθετα, η υψηλή κατανάλωση ζωικών λιπαρών και επεξεργασμένου κρέατος (αλλαντικών) μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο της θυρεοειδίτιδας Hashimoto.
Ποιά θρεπτικά συστατικά βοηθούν στην διαχείριση του Hashimoto;
Μια πληθώρα από θρεπτικά συστατικά παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση και εξέλιξη της θυρεοειδίτιδας Hashimoto. Συγκεκριμένα, η υψηλή κατανάλωση ιωδίου, η έλλειψη σε σελήνιο και σίδηρο, η ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών, ακόρεστων λιπαρών οξέων και φυτικών ινών μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της θυρεοειδίτιδας Hashimoto .Επιπλέον, υπερ-επεξεργασμένες τροφές προκαλούν ανισορροπία του εντερικού μικροβιώματος και οξειδωτικό στρες, κάτι που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονές στο έντερο και να τις μεταφέρει και σε άλλα όργανα, όπως για παράδειγμα τον θυρεοειδή αδένα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το ιώδιο, το σελήνιο, ο σίδηρος και η βιταμίνη D συμβάλλουν σημαντικά στη λειτουργία του.
Ιώδιο
Το ιώδιο είναι βασικό δομικό συστατικό της τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και της θυροξίνης (Τ4). Ο οργανισμός μας δεν μπορεί να συνθέσει ιώδιο. Επομένως, θα πρέπει να το λάβει μέσω τη διατροφής του. Καλές πηγές ιωδίου είναι το ιωδιούχο αλάτι, η σπιρουλίνα, τα ψάρια και τα θαλασσινά και το γάλα.
Σίδηρος
Το TPO είναι ένα ένζυμο το οποίο εξαρτάται από τον σίδηρο λόγω του ότι στο κέντρο του βρίσκεται ένα μόριο σιδήρου. Η επίτευξη επιπέδων σιδήρου μέσα στα επιθυμητά επίπεδα είναι απαραίτητη για την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.
Τροφές με σχετικά υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο συμπεριλαμβάνουν το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς, τον κρόκο αυγού, τα εμπλουτισμένα δημητριακά και τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Η απορρόφηση σιδήρου διαφέρει πολύ από τροφή σε τροφή. Ο ζωικής προέλευσης σίδηρος έχει καλύτερη απορρόφηση σε σχέση με τον φυτικής προέλευσης σίδηρο. Η πρόσληψη βιταμίνης C και η χορήγηση Τ3/Τ4 βελτιώνουν και ενισχύουν την απορρόφηση του.
Σελήνιο
Ο θυρεοειδής αδένας έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε σελήνιο και ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την τάση να το διατηρεί ακόμα και σε συνθήκες σοβαρής έλλειψης.
Η έλλειψη σεληνίου σχετίζεται με μία σειρά από δυσμενείς καταστάσεις του θυρεοειδούς, όπως υποκλινικό υποθυρεοειδισμό, διογκωμένο θυρεοειδή αδένα, καρκίνο του θυρεοειδούς.
Τρόφιμα πλούσια σε σελήνιο είναι τα φασόλια, το τόφου, τα μανιτάρια και οι γαρίδες.
Βιταμίνη D
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη και συνιστά σύμπλεγμα δύο βιταμινών: της D2 (εργοκαλσιφερόλη) και της D3 (χοληκαλσιφερόλη). Βιταμίνη D μπορούμε να βρούμε σε κάποιες τροφές και συμπληρώματα διατροφής ενώ μπορούμε να τη συνθέσουμε ενδογενώς με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας. Καλές διατροφικές πηγές βιταμίνης D είναι τα λιπαρά ψάρια, τα στρείδια, το μοσχαρίσιο συκώτι, ο κρόκος του αυγόυ, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και συγκεκριμένοι τύποι μανιταριών. Παρόλα αυτά, ακόμη και αυτές οι τροφές που αποτελούν καλές πηγές βιταμίνης D, δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του οργανισμού μας. Η βασική πηγή βιταμίνης D είναι η ηλιακή ακτινοβολία.
Μία σωστή και ισορροπημένη διατροφή συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του Hashimoto. Μια ισορροπημένη διατροφή αντιπροσωπεύεται μεταξύ άλλων, από το μοντέλο της Μεσογειακής διατροφής, περιορίζοντας τα κορεσμένα λιπαρά, τα σάκχαρα και τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με Hashimoto που τηρούσαν τις αρχές της μεσογειακής διατροφής είχαν χαμηλότερες παραμέτρους οξειδωτικού στρες, οι οποίες μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη μείωση της φλεγμονής στον θυρεοειδή.
Τέλος, οι ασθενείς με Hashimoto ενθαρρύνονται να επιλέγουν τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, όπως ψάρια, ξηρούς καρπούς και λαχανικά, που υποστηρίζουν τη συνολική υγεία του ανοσοποιητικού.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι από τις πιο συχνές αυτοάνοσες διαταραχές, με σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργία του θυρεοειδούς, και κατ΄επέκταση στη συνολική υγεία των ασθενών. Η διατροφή έχει ένα κρίσιμο ρόλο στη διαχείριση της νόσου. Παρότι απαιτούνται περισσότερες έρευνες για την απόδειξη της αποτελεσματικότητας συγκεκριμένων διατροφικών προσεγγίσεων, η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής, πλούσια σε αντιοξειδωτικά και βασικά θρεπτικά συστατικά, αποτελεί μια ασφαλή και ωφέλιμη στρατηγική για τη διαχείριση της νόσου.
